Με τα πιο μελανά χρώματα περιγράφει την Ελλάδα αλλά και τους Έλληνες κείμενο που δημοσιεύτηκε στην ηλεκτρονική έκδοση του Newsweek. Στο δημοσίευμα, εξετάζεται το πώς η Ελλάδα μια «μικρή, σπάταλη και εκ γενετής άρρωστη χώρα», απειλεί με κατάρρευση του ευρώ. Οι ρίζες του προβλήματος, αναφέρει το περιοδικό, βρίσκονται πίσω στο 1981, όταν η χώρα έγινε μέλος της ΕΟΚ, παρά τις περί του αντιθέτου συστάσεις που είχαν γίνει στη Μάργκαρετ Θάτσερ.
«Η Ε.Ε. υποστηρίζει περήφανα ότι είναι κάτι περισσότερο από μία ένωση των 27 χωρών της, επικαλούμενη το συλλογικό πλούτο της και τη θέση του … ελέφαντα που διαθέτει στον παγκόσμιο ζωολογικό πλούτο. Το κοινό της νόμισμα, το ευρώ, που χρησιμοποιείται από 17 χώρες (αλλά το σημαντικότερο, όχι από τη Βρετανία) αποτελεί αποθεματικό νόμισμα. Ωστόσο, χρειάστηκε μόνον ένα πεινασμένο ελληνικό ποντίκι να τρέξει στον κορμό του ελέφαντα για να φέρει το θηρίο σε κατάσταση πανικού», ξεκινά το δημοσίευμα.
Το φρικτό χάος που δημιουργήθηκε από τους παραλογισμούς της Ελλάδας, μιας μικρής, σπάταλης και εκ γενετής άρρωστης μεσογειακής χώρας, έχει εξαπλωθεί ως φάντασμα σε παγκόσμιο επίπεδο, με κίνδυνο να εκτροχιάσει τη δυτική ανάπτυξη.
Ο μικρός παίκτης που φέρνει την αναταραχή
Πώς μπόρεσε να γίνει αυτό; Πώς στο καλό μπόρεσαν οι θεματοφύλακες των Βρυξελλών να επιτρέψουν στην Ελλάδα, έναν απλό παίκτη, να προκαλεί αναταράξεις στους μεντεσέδες της παγκόσμιας οικονομίας;
Με πολιτικούς χειρισμούς στην οικονομία. Επανειλημμένα, για περίπου 30 χρόνια, οι Έλληνες παίζουν σαν άρπα την Ευρώπη. Ακόμη και την τελευταία στιγμή, η αύξηση του φόρου εισοδήματος και η αύξηση των φόρων στο πετρέλαιο θέρμανσης χαιρετίστηκε ως «σημαντική ανακάλυψη», ακόμη κι όταν όλοι όσοι εμπλέκονται γνωρίζουν ότι στην καλύτερη περίπτωση, θα αγοράσει λίγους μήνες «ανάπαυλας» στην Ελλάδα από τους πιστωτές της.
Λόγω της τρικυμίας, οι ξαπλώστρες αναδιατάχθηκαν, όπως συμβαίνει στα ελληνικά σκάφη αναψυχής –που ταξινομούνται βέβαια ως αλιευτικά σκάφη, για να ξεφύγουν οι ιδιοκτήτες τους από τη φορολογία- λίγο πριν βυθιστούν κάτω από τα κύματα. Οι αγορές γνωρίζουν ότι τα επόμενα χρόνια, η Ελλάδα έχει 80% πιθανότητες να χρεοκοπήσει.
«Η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ μόνο προβλήματα θα φέρει»
Οι εμπιστευτικές συμβουλές του υπουργείου Εξωτερικών της Βρετανίας προς τη Μάργκαρετ Θάτσερ ήταν σαφείς: Η Ελλάδα ήταν ακατάλληλη για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Η διαρκής διαρροή των ευρωπαϊκών ταμείων από το «χαοτικό αρχιπέλαγος» είχαν προβλεφθεί από τον David Hannay. Κι όχι μόνον αυτό. Η ένταξη της Αθήνας στην ΕΟΚ δεν θα δημιουργούσε τίποτα παρά προβλήματα, θα ματαίωνε την επίλυση του Κυπριακού αλλά και τις πιθανότητες σύνδεσης των σχέσεων της Ευρώπης με την Τουρκία.
Η διαρροή του προφητικού υπομνήματος που είχε συντάξει ο Hanney στις αρχές του 1980 προκάλεσε αμηχανία στη Ντάουνινγκ Στριτ. Η Σιδηρά Κυρία, νέα τότε στο ευρωπαϊκό παιχνίδι, είχε ήδη έρθει σε αντιπαράθεση με τη Γαλλία και τη Γερμανία, οπότε δεν επεδίωξε να δώσει άλλη μια μάχη για την Ελλάδα.
Πέραν αυτού, ήταν και η ιστορική συγκυρία. Το «λίκνο της Δημοκρατίας» είχε πρόσφατα αποτινάξει έξι χρόνια στρατιωτικής δικτατορίας. Η Ισπανία και η Πορτογαλία είχαν ήδη λάβει πρόσκληση ένταξης. Πώς λοιπόν θα μπορούσαν να αρνηθούν μια τέτοια προοπτική στην Ελλάδα;
Η ανόητη λοιπόν απόφαση ένταξης της Ελλάδας στην ΕΟΚ, το 1981 είναι η ρίζα της κρίσης στην οποία βυθίστηκαν οι χώρες της ευρωζώνης. Μετά από το συνειδητό «χάιδεμα» της πολιτικής ελίτ της χώρας, που πέρασε στο υποσυνείδητο της κοινωνίας, οι Έλληνες κατάλαβαν ότι η παραβατική συμπεριφορά στην Ευρώπη αποτελεί ένα πολύ κερδοφόρο παιχνίδι.
Δόθηκαν επιδοτήσεις από τις Βρυξέλλες, χωρίς ελέγχους ωστόσο για το πού πήγαιναν τα χρήματα. Δόθηκαν δάνεια χωρίς να ελεγχθεί το εάν οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να αντέξουν την παράλογη διεύρυνση του δημόσιου τομέα, που απασχολεί το ήμισυ του εργατικού δυναμικού.
Ο ελληνικός εκβιασμός λειτούργησε και σε πολιτικό επίπεδο, εξασφαλίζοντας την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, χωρίς να έχει λυθεί το Κυπριακό, διαιωνίζοντας έτσι μια διαφορά που ο ΟΗΕ επιχειρεί να επιλύσει επί δεκαετίες.
Περιθωριακό πρόβλημα αν δεν ήταν μέλος της ΟΝΕ
Ακόμη κι έτσι, η Ελλάδα θα εξακολουθούσε να είναι ένα τοπικό, περιθωριακό ευρωπαϊκό πρόβλημα, αν οι Ευρωπαίοι δεν έκαναν πριν από 10 χρόνια το λάθος να επιτρέψουν την ένταξή της στην ευρωζώνη.
Η ΟΝΕ ήταν ένα υπολογισμένο ρίσκο, ενώ οι συνθήκες ένταξης σε αυτήν ήταν προκαθορισμένες από την Συνθήκη του Μάαστριχτ: χαμηλός πληθωρισμός, διαχειρίσιμο δημόσιο χρέος και μικρά δημοσιονομικά ελλείμματα.
Το 1999, η Ελλάδα απέτυχε εμφανώς στις εισαγωγικές εξετάσεις. Ωστόσο, δύο χρόνια μετά, τα κόλπα με τα εθνικά «βιβλία» άνοιξαν την πόρτα, παρά την προφανή αδυναμία των οικονομικών θεσμών και δημοσιονομικής διαχείρισης. Αξιοποιώντας τις φθηνές αγορές, η Ελλάδα έγινε η «μητέρα του ξεφαντώματος και των δαπανών». Στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, ο εκτροχιασμός ήταν άγριος, ενώ οι Αγώνες διοργανώθηκαν από τον σημερινό υπουργό Οικονομικών, Ευάγγελο Βενιζέλο. Οι θεματοφύλακες της Ευρώπης έπεσαν σε ελαφρύ ύπνο.
Η Ελλάδα μπορούσε να δανειστεί σχεδόν χωρίς όριο και κανένας δεν είπε στους έλληνες ότι δεν θα μπορούσαν να ζουν έτσι επ’ άπειρον, παρά το γεγονός ότι οι διεθνείς αγορές κατηγορούσαν την ευρωζώνη ότι δεν έκανε τίποτα από το να αποτρέψει μια κρίση χρέους. Τον Οκτώβριο του 2009, ο Γιώργος Παπανδρέου εξελέγη πρωθυπουργός με το σύνθημα «λεφτά υπάρχουν». Δεν υπήρχαν και το ήξερε.
Η Ελλάδα είναι χρεοκοπημένη, «καπούτ»
Ένα χρόνο πριν, όταν η μουσική σταμάτησε, η Ελλάδα έλαβε ένα πακέτο δανείων διάσωσης 110 δισ. ευρώ, με την Άνγκελα Μέρκελ να υποστηρίζει ότι «το μέλλον της Ευρώπης».
Ωστόσο, παρά τους σκληρούς όρους που συνόδευαν τα δάνεια, η «υγεία» της ελληνικής οικονομίας δεν αποκαταστάθηκε. Ακόμη και με όλες τις περικοπές, οι Έλληνες απέτυχαν να πετύχουν τους στόχους του Μνημονίου.
Το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα προκαλεί σύγχυση, πικρή γεύση και απόγνωση στους ψηφοφόρους, ενώ το πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων έδωσε τουλάχιστον στους Έλληνες έναν λόγο για να διασκεδάζουν.
Στις Βρυξέλλες, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ετοιμάζουν άλλο ένα πρόγραμμα βοήθειας, με τη Μέρκελ να θέλει απεγνωσμένα την εθελοντική συμμετοχή ιδιωτών, στη βάση της Πρωτοβουλίας της Βιέννης. Αλλά υπάρχει μια βασική διαφορά: η νοτιοανατολική Ευρώπη, που εφαρμόστηκε η Πρωτοβουλία, είχε ανάγκη από ρευστό για να ξεπεράσει τη χρηματοπιστωτική κρίση που ακολούθησε την κατάρρευση της Lehman Brothers. Η Ελλάδα είναι χρεοκοπημένη, «καπούτ».
Ακόμη κι αν κάποιος θεωρεί ότι η ασταθής κυβέρνηση Παπανδρέου θα «περάσει» τους νόμους που προβλέπει το Μνημόνιο και το Μεσοπρόθεσμο, ακόμη κι αν κάποιος νομίζει ότι τέτοιες περικοπές θα εφαρμοστούν –οι νόμοι στην Ελλάδα επιβραβεύουν τους παραβάτες και όχι όσους τους τηρούν- το χάσμα ανάμεσα στο σημερινό πόνο και το μακροπρόθεσμο κέρδος είναι πολιτικά αγεφύρωτο. Η οικονομία θα συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο, οδηγώντας τους Έλληνες πιο βαθιά στο χρέος.
Η παροχή νέων δανείων από τους ευρωπαίους φορολογούμενους θα είχε νόημα αν η Ελλάδα επρόκειτο να φέρει σε τάξη τα οικονομικά της. Αλλά αυτό δεν πρόκειται να συμβεί σύντομα.
Οι δύο επιλογές
Μένουν δύο επιλογές. Η πρώτη προβλέπει τη νέα παροχή βοήθειας με χρήματα των φορολογουμένων για να αναβάλλουν το αναπόφευκτο –τουλάχιστον μέχρι να απομακρυνθεί ο κίνδυνος από την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία- αν βέβαια το ανεχθούν οι φορολογούμενοι. Και η δεύτερη επιλογή προβλέπει να αποδεχθούν το αναπόφευκτο, δηλαδή να μειωθεί το ελληνικό χρέος, πριν την εκδήλωση μιας άτακτης χρεοκοπίας.
Η μετάβαση θα είναι δύσκολη. Η Ελλάδα, είτε μείνει είτε αποχωρήσει από το ευρώ, θα προκαλέσει την αύξηση δανεισμού των άλλων υπερχρεωμένων χωρών του ευρώ. Οι τράπεζες που κατέχουν ελληνικά ομόλογα θα χρειαστεί να αναδιαρθρώσουν τα κεφάλαιά τους. Κι όχι μόνον στη Γαλλία και τη Γερμανία, αλλά και στις ΗΠΑ. Ο Μπαράκ Ομπάμα δήλωσε πρόσφατα ότι η αμερικανική οικονομία εξαρτάται από την συγκράτηση της ελληνικής κρίσης. Η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών εκτιμά ότι οι αμερικανικές τράπεζες έχουν έκθεση στην Ελλάδα ύψους 41 δισ. δολάρια, χωρίς να προσθέσουμε την έκθεσή τους σε Πορτογαλία, Ιρλανδία και Ισπανία, που είναι κατά πολύ μεγαλύτερη.
Τεράστιο το πολιτικό κόστος
Αλλά ακόμη κι έτσι, η εμπιστοσύνη των αγορών θα ήταν απίθανο να δεχθεί το πλήγμα που είχε προκαλέσει η κατάρρευση της Lehman. Οι τράπεζες είχαν έναν ολόκληρο χρόνο να αφομοιώσουν τη ζοφερή αλήθεια ότι παρά τα όσα λένε οι πολιτικοί, τα ελληνικά ομόλογα είναι τόσο σαθρά, όσο οι ιστοί της αράχνης.
«Το πολιτικό κόστος θα ήταν ωστόσο τεράστιο. Θα μπορούσε να προκαλέσει την κατάρρευση του ευρώ, αλλά θα μπορούσε να δώσει αφορμή για έναν ριζοσπαστικό επανασχεδιασμό τους. Για να σώσει το ευρώ, η ευρωζώνη ενδέχεται να συρρικνωθεί σε έναν μικρό πυρήνα, που θα περιλαμβάνει τα οικονομικά υγιή μέλη. Αυτό δεν έχει μπει ακόμη στην ημερήσια διάταξη. Αλλά ο χρόνος του θα έρθει», καταλήγει το δημοσίευμα.
